Bilgisayarların geleceği mantarlar. Bilimkurgu gerçeğe dönüşüyor

Mantarlar dendiğinde akla ilk gelenler genellikle lezzetli yemekler, tehlikeli zehirler veya “The Last of Us” dizisindeki gibi kıyamet senaryoları. Ancak PLoS One adlı hakemli dergide Ekim 2025’te yayınlanan yakın tarihli bir çalışma, bu canlıların bilişim dünyasının geleceği olabileceğini göstermişti.

Ohio Eyalet Üniversitesi araştırmacıları bu çalışmada net bir sonuca varmıştı: 

“Bilgisayarın geleceği mantar olabilir.”

Günümüzde kullandığımız bilgisayarlar, tabletler ve telefonlar hayatı kolaylaştırsa da, enerji tüketimi ve elektronik atık (e-atık) konusunda gezegenimize ağır bir yük bindiriyor.

Geleneksel silikon çiplerin yerini alabilecek “mantar bilgisayarlar” fikri kulağa tuhaf gelse de, sürdürülebilir teknoloji için kritik bir adım olabilir. İşte bilgisayarların geleceğine dair tartışmalar:

MANTAR BİLGİSAYAR NASIL ÇALIŞIR?

Bu teknoloji, doğadaki mantarların iletişim kurmak için kullandığı elektriksel aktiviteleri temel alıyor. Mantarların kök yapısı olan miselyum, kimyasal sinyaller göndererek mantarlar arasında “Wood Wide Web” (Doğal İnternet Ağı) olarak adlandırılan bir iletişim ağı kuruyor.

Bilim insanları bu karmaşık ağın, tıpkı geleneksel bilgisayarların elektronik parçaları gibi bilgi aktarımı ve “hafıza depolama” işlevi görüp göremeyeceğini araştırmıştı. Ekibin çalışması, mantarların organik bir “memristör” (geçmiş durumları hatırlayan elektriksel bileşen) olarak işlev görebileceğini kanıtlıyor.

Araştırmacılar, Shiitake mantarlarını bilgisayarların veri depolayan parçası olan RAM (Rastgele Erişimli Hafıza) gibi kullanarak üzerlerinden çeşitli voltajlar geçiriyor.

Sonuçlar şaşırtıcı: Mantarlar, saniyede 5 bin 850 sinyale kadar elektriksel durumlar arasında geçiş yapabiliyor. Bu işlem yüzde 90 doğruluk oranıyla gerçekleşiyor.

AVANTAJLAR VE ZORLUKLAR

Henüz prototip aşamasında olan bu teknoloji, geleneksel bilgisayarlara göre bazı dezavantajlara sahip.

Mevcut prototipler normal dizüstü bilgisayarlardan çok daha büyük ve işlem gücü olarak daha yavaş.

Örneğin en düşük performanslı geleneksel memristörler bile mantar tabanlı olanlardan yaklaşık iki kat daha hızlı.

Ancak çevresel avantajları bu hız farkını gölgede bırakabilir. Zira Birleşmiş Milletler’e göre, küresel elektronik atık üretimi, geri dönüşüm hızımızdan beş kat daha hızlı artıyor. Mantar bilgisayarlar biyobozunur olduğu için doğada çözünebilir.

Ayrıca mantarların yetiştirilmesi ucuz ve geleneksel cihazların ihtiyaç duyduğu nadir mineralleri veya yüksek enerjili üretim süreçlerini gerektirmiyor.

Bilim insanları mantarların biyoelektrik özelliklerini kullanarak organik yakıt üretme veya atıkları enerjiye dönüştürme potansiyelini de araştırıyor.