Dağın altındaki dev dedektör, “hayalet parçacıkları” olağanüstü hassasiyetle tespit etti

Onlarca yıldır bilim insanları, kütlesiz ve neredeyse hiç elektrik yükü taşımayan, “hayalet parçacıklar” olarak bilinen nötrinoların peşinde.

Tespit edilmesi zor olsa da bu parçacıkların, evrendeki en yaygın madde türü olduğu düşünülüyor. Öyle ki, her saniye trilyonlarca nötrino görünmez bir şekilde vücudumuzdan geçip gidiyor.

Bugüne kadar birçok araştırma grubu nötrinoları gözlemlemeyi başarmış olsa da düşük enerji seviyeleri nedeniyle bu parçacıkları tespit etmek son derece zor. Yine de 2025 yılı boyunca gerçekleştirilen bazı deneylerde önemli ilerlemeler kaydedilmiş durumda.

Tam da bu nedenle, Çin’de inşa edilen Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi (JUNO), uzun süredir beklenen atılımlara hazırlanıyor.

İNŞASI 10 YIL SÜRDÜ

İnşası on yıl süren JUNO, Çin’in güneyindeki Kaiping dağlarının altında yer alan, 20 bin ton ağırlığında devasa küresel bir nötrino dedektörü.

350 milyon dolardan fazla bir maliyete sahip bu dev yapının tek bir amacı var: Nötrinoların kütle sıralamasını belirlemek.

Henüz sadece 86 gün önce faaliyete geçmiş olmasına rağmen JUNO şimdiden dikkat çekici sonuçlar elde etti.

Almanya’daki Mainz Üniversitesi’nden araştırmacıların açıklamasına göre dedektör, nötrino salınım parametrelerini geçmişteki tüm deneylere kıyasla çok daha yüksek bir hassasiyetle ölçmeyi başardı.

OLAĞANÜSTÜ HASSASİYET

Yıllar önce Güneş’ten gelen nötrinolar ilk kez tespit edildiğinde, beklenen miktarın çok altında parçacık gözlemlenmiş, bu durum “güneş nötrino gerilimi” olarak adlandırılan gizemi doğurmuştu. Oysa daha sonra nötrinoların yolculuk sırasında farklı türlere dönüşebildiği keşfedilince sorun çözülmüştü.

JUNO’nun yeni verileri bu dönüşümün hassas ölçümlerini doğrulayarak cihazın olağanüstü bir doğrulukla çalıştığını gösterdi.

JUNO Proje Yöneticisi ve Sözcüsü Yifang Wang, basın açıklamasında, “Sadece iki ayda ulaşılan bu hassasiyet, JUNO’nun tam olarak planlandığı gibi çalıştığını gösteriyor” diyor.

Her ne kadar Çin’de kurulmuş olsa da JUNO, uluslararası bir bilim seferi niteliğinde. Futurism’in aktardığına göre İtalya, Fransa, Rusya, Almanya ve ABD’nin de aralarında bulunduğu 17 ülkeden 700’ün üzerinde araştırmacı bu devasa gözlemevinin çalışmalarına katkı sağlıyor.